100 jaar na dato vertoont het landschap ‘bij ons’ in Noord-Frankrijk nog steeds de littekens van de 1e Wereldoorlog. Een diepe kuil is negen van de tien keer niet ontstaan door een verzakking, maar door een bominslag, en in de bossen zijn nog altijd de loopgraven zichtbaar, al vallen daar al een eeuw lang elk najaar bakken vol boombladeren in.
Als je wilt weten hoe die loopgraven er in ’14-’18 bij lagen, moet je echt een keer langs bij het Educatief Experience Center Eerste Wereldoorlog in Den Bosch, dat het vaak misbruikte woord ‘experience’ eer aandoet. Op een terrein van een hectare grond loop je door een 200 meter lang stelsel van Franse, Britse en Duitse loopgraven, inclusief ondergrondse verblijven. En om het extra leerzaam te maken, mag je overal aanzitten en alles openmaken. Je moet je ogen en oren sowieso goed de kost geven, want overal kan een been uit de grond steken, een skelet weg liggen rotten of meer gezelligs. Maar ja, zo gezellig was WO1 ook niet…
Omdat dit weekend de Open Loopgraafdagen waren, was bovendien een heel regiment re-enactors uitgerukt. Dat zijn vrijwilligers die niet alleen een rol spelen, ze investeren heel veel tijd en geld in hun hobby en zijn echte kenners.
Maar zelfs zonder hun aanwezigheid is het heel indrukwekkend om rond te lopen op het dodelijke werkterrein van de soldaten van toen. Om te zien hoe klein en smal het op de meeste plekken was, te ervaren hoe kansloos je er was tegen granaten of gasaanvallen, en de verschillen te zien tussen de loopgraven van de verschillende partijen. Bij elk object weet de gids een boeiend verhaal te vertellen, en stel gerust vragen, want ook zij zijn echte experts.
Petje (of helm) af voor Alex ter Beek, Tim Tubée en Klaas van Eijkeren, die hier echt iets ‘moois’ van gemaakt hebben.
